ARNHEM – Uit een peiling van ‘AM | Talent dat het maakt’ blijkt dat er twee jaar na het Tweede Kamer debat rondom grensoverschrijdend gedrag nog altijd een hoop misstanden plaatsvinden op de Nederlandse werkvloer. Dat levert onder andere situatieve arbeidsongeschiktheid en een blijvend effect op de werkprestaties van de slachtoffers op. ‘AM | Talent dat het maakt’ roept werkgevers en de politiek op hun verantwoordelijkheid te nemen in de aanpak van dit urgente thema.

Harde cijfers
De peiling werd uitgezet in de AM Community; met ruim 40.000 leden het grootste online platform voor vrxuwelijk talent op de Nederlandse werkvloer. Het overgrote gedeelte van de respondenten (49.7%) werkt fulltime in loondienst, in vrijwel alle branches.

De uitkomsten liegen er niet om: twee derde van de ondervraagden geeft aan ervaring te hebben met seksueel getinte grappen of opmerkingen op de werkvloer, 62,2% met ongepaste vragen naar het privéleven (bijvoorbeeld dating, relaties of zaken rondom seksualiteit), ruim de helft heeft intimiderende blikken, gluren of het staren naar billen of borsten ondergaan, 43,% heeft zich gekleineerd gevoeld en 36,8% heeft zelfs fysieke grensoverschrijding meegemaakt in de vorm van ongewenste aanrakingen. 33,5% is weleens gediscrimineerd op basis van geslacht.

“De directeur zat tijdens de vrijdagmiddagborrel opmerkingen te maken over de borsten van mijn collega. Ik zat daar als enige vrouw bij. Toen ik er wat van zei kreeg ik een sneer; dat ik niet moest zeuren, omdat ik jaloers was. Als de directeur dat doet dan kan je nergens terecht.”
– Quote respondent AM Community

De top 10 van meest voorkomende vormen van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer wordt verder aangevuld met o.a. opzettelijk genegeerd worden in gesprekken (33%), buitensluiten (29,5%) ongepaste vragen via mail of telefoon (29,2%) en bespotten (25,7%).

Honderden voorbeelden
Maar liefst 70,9% weet niet zeker waar zij terecht kunnen, wanneer er grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt. Een ruime meerderheid van de respondenten (66,9%) geeft aan in zekere mate bang te zijn om in de toekomst (opnieuw) slachtoffer te worden van grensoverschrijdend gedrag.

Lotte Rensen, oprichter van ‘AM | Talent dat het maakt’: “Binnen enkele dagen nadat wij onze peiling hadden uitgezet ontvingen wij honderden illustratieve voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag, die de percentages pijnlijk van context voorzagen. Het baart ons zorgen dat dit nog op zo’n grote schaal voorkomt, ondanks de Kamerdebatten die in de afgelopen twee jaar gevoerd zijn over dit onderwerp en de interventies die er in de tussentijd getracht zijn te plegen door verschillende partijen.”

Corona
“Zeker nu, in tijden van corona en thuiswerken, voorspellen deze uitkomsten niet veel goeds. Werkgevers en leidinggevenden zijn nu verder van hun medewerkers verwijderd en zullen grensoverschrijdend gedrag daardoor minder snel opmerken. Het is naïef om te denken dat dit gedrag stopt, als we minder op de werkvloer zijn. Onze resultaten laten zien dat het grensoverschrijdende gedrag ook veel in calls, per Whatsapp en mail voorkomt; momenteel de voornaamste communicatie tussen werknemers maar ook met klanten. Het is belangrijk dat werkgevers bewust zijn van de risico’s die dit met zich meebrengt. Werkgevers hebben de plicht om medewerkers een veilige werkomgeving te bieden, ook nu. Corona is een goede gelegenheid om het bestaande preventiebeleid weer eens tegen het licht te houden of dit beleid nu eindelijk eens op te stellen. Zorg dat je medewerkers weten waar zij terecht kunnen als er misstanden plaatsvinden. Alleen een link naar informatie over de vertrouwenspersoon op het intranet is niet genoeg. Organiseer pro-actief een bijeenkomst, eventueel met externe ondersteuning, om grensoverschrijdend gedrag al voordat het plaatsvindt bespreekbaar te maken en de hulpbronnen te duiden. “

Verantwoordelijkheid van werkgevers
Rensen waarschuwt niet voor niets. Het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag is beter dan genezen blijkt uit de peiling; ruim 20% van de respondenten heeft zich weleens ziek gemeld vanwege grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. In sommige gevallen varieert de situatieve arbeidsongeschiktheid van enkele dagen tot maanden, oplopend tot langdurig verzuim door aanhoudende burn-out klachten. “Een werknemer die een jaar uitvalt kost een werkgever ruim 100.000 euro”, aldus Rensen. Maar dit is niet de enige kostenpost die je als werkgever wilt omzeilen: “Als het je niet gelukt is om het grensoverschrijdende gedrag van de werkvloer te weren, dan wil je er in ieder geval zo snel mogelijk tegen optreden zodra het geconstateerd wordt. Zorg dat je een klachtenprocedure en een sanctiebeleid hebt waar je op terug kunt vallen. Geef de pleger een officiële waarschuwing, maar laat ook direct weten welke maatregel er volgt als het gedrag niet stopt.”

“In het appje dat ‘s nachts werd verstuurd stond: “Wanneer gaan we neuken?”. De schuldige zei dat het appje niet voor mij bedoeld was. Hij kreeg alleen een waarschuwing.”
– Quote respondent AM Community

Afhankelijk van de ernst van de situatie kan de werkgever ook overgaan op een schorsing van de pleger of een ontslag. Bij een schorsing betaalt men in veel gevallen wel verplicht het loon door en zit de pleger dus betaald thuis. Wanneer een werkgever bij ontslag niet juist handelt en de zaak voor de rechter komt, dan loop men het risico om naast een transitievergoeding ook een billijke vergoeding te moeten betalen. “Dit kan oplopen tot bedragen van vele duizenden euro’s, zoals we eerder hebben gezien in een rechtszaak rondom grensoverschrijdend gedrag op de HvA. Kortom; iedereen is erbij gebaat als werkgevers inzetten op een goed preventief beleid, ook zijzelf.”

Hulpverlening
Werkgevers zijn wettelijk verplicht om een bedrijfsarts in te schakelen bij verzuim. Van de respondenten die zich ziek meldde vanwege grensoverschrijdende gedrag gaf 78,6% niet bij de bedrijfsarts aan wat de daadwerkelijke reden voor het verzuim was. Angst om de baan de verliezen of niet gelooft te worden (vaak vanwege de jonge leeftijd en/of positie in het bedrijf) en schaamte zijn de voornaamste redenen voor respondenten het voorval niet te melden.

“Ik heb het aangekaart bij de leidinggevende van de pleger. Die mij vroeg of ik het allemaal wel zag zitten om aangifte te doen. Dit zou immers als notitie in mijn dossier komen te staan. Daarbij werd het advies gegeven na te denken over wat deze persoon wél voor mij betekend had.”
– Quote respondent AM Community

De behoefte aan hulpverlening bestaat echter wel degelijk; 15% zocht psychologische hulp om hetgeen dat op de werkvloer is voorgevallen te verwerken. Slachtoffers lijken dan ook gebaat bij ondersteuning; 73,9% van de respondenten die ervaring hebben met grensoverschrijdend gedrag geeft aan hier blijvend effect van te ervaren.

“Op de vraag naar toelichting van deze blijvende klachten gaven veel vrxuwen aan blijvend op hun hoede te zijn en een deuk te hebben opgelopen in hun professionele zelfvertrouwen, wat hen hindert in hun prestaties. Er waren vrxuwen bij die aangaven zich structureel anders te kleden op hun werk dan zij eigenlijk zouden willen, uit angst voor ongewenste reacties of erger. Er was zelfs een respondent die aangaf een borstverkleining te overwegen, omdat er zoveel naar haar wordt gestaard. Dat vrxuwen de schuld voor grensoverschrijding bij zichzelf gaan zoeken is een kant die we niet op moeten willen gaan. We moeten vooral kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat plegers hun gedrag aanpassen.”, aldus Rensen.

Politiek aan zet: “Time’s up”
De lijst van klachten van slachtoffers is uiteenlopend. Ook PTSS en burn-out klachten worden herhaaldelijk genoemd. Rensen; “Dit is onaanvaardbaar en dit moet stoppen. We zijn bijna drie jaar na #metoo; het duurt nu echt te lang! Alle vrxuwen hebben recht op een veilige werkomgeving, waarin zij ongehinderd zichzelf kunnen zijn. Als we blijven investeren in de emancipatie van vrxuwen aan de ene kant en hen aanmoedigen om meer uren te gaan werken en op hogere posities, dan kunnen we dat niet doen zonder structureel actieplan om een veilige omgeving voor hen te creëren. Anders is het dweilen met de kraan open en wordt de Nederlandse werkvloer nooit een gelijkwaardige en kansrijke plek voor ons allemaal. Wij richten ons met de presentatie van de uitkomsten van onze survey dan ook niet alleen tot werkgevers, maar ook tot de politiek; help ons de wantoestanden waar onze achterban dagelijks mee te dealen krijgt te bestrijden. Zoals men in Amerika al twee jaar roept; time’s up! Ook jullie zijn aan zet.”

Webinar
Op dinsdag 22 september organiseert AM een webinar voor haar achterban, in samenwerking met Fairspace. Deze partnerorganisatie zet zich eveneens in voor het terugdringen van grensoverschrijdend gedrag, zowel in de openbare ruimte als op de werkvloer. Tijdens de webinar krijgt de achterban van AM meer inzicht in het thema en praktische tips. Malou Muller, managing-partner van ‘AM | Talent dat het maakt’: “Een hoopvolle uitkomst van onze peiling is dat vrxuwen met regelmaat voor elkaar opkomen, wanneer ze getuige zijn van grensoverschrijdend gedrag. Ze spreken plegers aan of rapporteren het gedrag namens het slachtoffer. Dat is heel goed, maar we willen onze achterban toerusten met meer kennis en tools, zodat ze ook zichzelf kunnen helpen wanneer ze in een grensoverschrijdende situatie terecht komen.”

Rensen vult aan: “We zijn momenteel bezig om te kijken of we met meer partners kunnen toewerken naar een reeks webinars. Daarnaast heeft onze achterban aangegeven behoefte te hebben aan een voorlichtingscampagne. Wij hopen deze op korte termijn te kunnen realiseren. Ook hier zoeken wij de samenwerking met partijen uit het veld en de politiek. We kijken ernaar uit hierover in gesprek te gaan en dit issue nu eindelijk écht verder te brengen met elkaar.”

EDIT 18/09/2020: Lees hier de officiële reactie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op ons onderzoek.

————–

Noot voor de redactie:
* Dit is geen typefout: wij willen in onze activiteiten ook personen includeren wiens genderidentiteit niet overeenkomt met hun biologische geslacht, dus ook non binaire personen en trans vrouwen. Daarom schrijven wij bewust “vrxuwen”. Gelijkheid gaat immers niet alleen over cismannen en cisvrouwen, maar over iedereen.

Voor meer informatie of interviews neem contact op met de afdeling Communicatie van AM | Talent dat het maakt via: communicatie@ambitieuzemeisjes.nl. Bekijk een samenvatting met de meest opvallende cijfers is hier te downloaden. Voor meer informatie over de AM Community kijk op https://ambitieuzemeisjes.nl/.